कांग्रेस बिरासत व्यूँताउने दाऊमा, एमाले जीत दोहोर्याउने सुरमा

सहयात्रा टिभी

काठमाण्डौं । नेपाली राजनीतिमा बिराटनगरको बेग्लै पहिचान छ । सबैजसो चुनावमा बिराटनगरलाई बेग्लै रुपमा बुझ्ने र हेर्ने गरिन्छ । विगतको जस्तै यस पटकको प्रतिनिधि तथा प्रदेशसभा निर्वाचनमा भइरहेको बिराटनगरको चुनावी गतिविधिलाई राजनीति वृतमा बेग्लै रुपमा हेरिएको छ ।

अहिले बिराटनगरमा भइरहेको कांग्रेसको कोइराला परिवारको विरासत व्यूँताउने दाऊ र एमालेको जीत दोहो¥याउने सुरलाई निकै महत्वका साथ हेरिंदै छ । दुवै दलको आक्रामक चुनावी रणनीतिले मोरङ–२ को चुनावी प्रतिष्पर्धा अहिले रोचक मोडमा पुगेको छ ।  प्रतिनिधिसभातर्फका कांग्रेस उम्मेद्वार तथा पार्टीका केन्द्रीय सदस्य मीनेन्द्र रिजाल बिहानैदेखि मत माग्न घरदैलो धाइरहेका छन् । टोलटोलमा सभा गर्ने, मतदाताका गुनासा सुन्ने र आफूले जिते यो क्षेत्रकै समग्र विकास गर्ने बाचा गरिरहेका भेटिन्छन् । वाम गठबन्धनबाट एमाले उम्मेद्वार ऋषिकेश पोखरेल पनि उसै गरी मतदाता रिझाउन लागिपरेका छन् । यो क्षेत्रमा एमालेले एक पटक मात्र जीत निकालेको छ । त्यस अवधिमा आफूले गरेका काम र भविष्यको मार्गचित्रसहित उनी टोलटोलमा हुने बैठकमा पुगिरहेका छन् ।

कोइराला परिवारको विरासत मानिँदै आएको यो क्षेत्र दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा कांग्रेसले गुमाएको थियो । इतिहास भने कांग्रेसका पक्षमा बढी ढल्किएको छ । गिरिजाप्रसाद कोइरालाले २०४८, ०५१ र ०५६ को संसदीय निर्वाचन जितेका थिए । २०५६ मा मोरङ र सुनसरी ५ मा विजयी कोइरालाले मोरङ छाडेपछि उपनिर्वाचनमा खडा भए आमोदप्रसाद उपाध्याय । उनले पनि जित रचे । पहिलो संविधानसभा निर्वाचनमा फेरि कोइरालाको विरासत थामे । दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा एमालेका पोखरेलले पासा पल्टाए । उपाध्यायलाई ३ सय ५८ मतले पराजित गरेर कांग्रेसको विजययात्रालाई भङ्ग गरिदिएका थिए । पोखरेल जित दोहो¥याउने अनि रिजाल कोइराला परिवारको विरासत फर्काउने दाऊमा छन, अहिले । पूर्वमा झापा छुट्याउने रतुवा, बीचमा वक्राहा, पश्चिममा चिसाङ र लोहन्द्रा खोलाले घेरिएको यो क्षेत्रका बासिन्दा हरेक वर्षायाममा कटान र डुबानको मारमा पर्दै आएका छन् ।

खोला नियन्त्रण दुवै उम्मेद्वारको साझा एजेन्डा बनेको छ । यसमा प्रदेश राजधानी बिराटनगरलाई बनाउने प्रतिवद्धता पनि दुबै दलका उम्मेद्वारले गर्दै हिंडिरहेका छन् । रिजालले एक कार्यकाल कांग्रेसको हातबाट फुत्किएको यो क्षेत्र पाँच वर्षमा विकास निर्माणमा पछि परेको दाबी गरे । ‘त्यसअघि गिरिजाप्रसाद र आमोदले शुरु गरेका विकास निर्माणका योजना अलपत्र नै परे’–उनी मतदातालाई भनेका छन्–‘पाँच वर्षमा यो क्षेत्रमा सांसद विकास कोषको बजेट बाहेक अरू बजेट भित्रिनै सकेन, यस क्षेत्रको समग्र विकासका लागि केन्द्रीयस्तरको नेतृत्वको पहलमा थप बजेट ल्याएर समृद्धि ल्याउनु आवश्यक छ ।’ अधुरा विकास निर्माणका योजना पूरा गर्ने, नदी नियन्त्रण, झापाको गौरादह जोड्ने रतुवाको अधुरो पुल निर्माण, हुलाकी सडक निर्माण, गुणस्तरीय स्वास्थ्य र शिक्षामा सर्वसाधारणको सुलभ पहुँच आफ्नो मुख्य चुनावी एजेण्डा रहेको रिजालले बताए ।  अढाई दशकसम्म कांग्रेसले जिते पनि विकास निर्माण हुन नसकेको आरोप एमाले उम्मेद्वार पोखरेलको छ । उनी पनि भन्छन्–‘चार वर्षमा यो क्षेत्रमा उल्लेख्य काम गरेको छु, एक कार्यकालका लागि जनताले दिएको जिम्मेवारी पूरा गरें । अर्को कार्यकालमा पनि सेवा गर्ने अवसर माग्दै अहिले जनताको घरदैलोमा पुनः आएको छु ।’  संविधान निर्माणपछि विकासको मुद्दा लिएर उनी घरदैलोमा छन् । पोखरेलले वृद्धभत्ता वृद्धिसहित ७ सय दलित तथा सुकुम्बासी परिवारलाई घर उपलब्ध गर्ने चुनावी रणनीति पनि अघि सारेका छन् ।

‘सुकुम्बासीका लागि अहिले ३ सय घर निर्माण गरिसकेको छु,’–उनले भने–‘थप ४ सय घर निर्माणकै क्रममा छन् ।’ यहाँका मतदाता यस क्षेत्रको प्रमुख समस्या नै नदी कटान, डुबान, सडक सञ्जाल नहुनु, सिँचाइ, गुणस्तरीय शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाको अभाव भएको बताउँछन् ।  रतुवामाई नगर प्रमुख रविन राईका अनुसार सबै नगरमा कच्ची सडक छ । वर्षातको बाढीले रतुवामाई नगरमा मात्रै रतुवा र बक्रहा खोलाले एक अर्बभन्दा बढीको धान खेतसहित भौतिक पूर्वाधारमा क्षति पु¥याएको उनले बताए । सडक स्तरोन्नति, नदी कटान र डुबान नियन्त्रण गर्नु चुनौतीपूर्ण छ । यी मुद्दामा जसले मतदातालाई आश्वस्त पार्न सक्छ उसैले बाजी मार्ने रतुवामाई–६ का ८५ वर्षीय कपिलमुनि तिम्सिनाले बताए । यो क्षेत्रमा रतुवामाई र रंगेली नगरपालिकाका वडा १, २, ३, ८ र ९, पथरी शनिश्चरे नगरपालिकाका वडा ५ र ६ र कानेपोखरी गाउँपालिकाका वडा १, २ र ३ गरी २९ वडा पर्छन् । ६५ प्रतिशत मधेसी र ३५ प्रतिशत पहाडी समुदायको बसोबास छ ।