कोरोना सङ्क्रमितको सामग्रीमा सावधानी आवश्यक :वातावरणविद्

सहयात्रा टिभी

काठमाडौं । भाद्र –११, अचेल मास्क लगायत कोरोना सङ्क्रमित र सङ्क्रमणबाट मृत्यु भएका व्यक्तिले प्रयोग गरेका सामग्री पनि घरायसी फोहोरमा मिसिएर त्यसै बाहिर जाने गरेका छन् । कतिपय स्थानमा ढल, नदी, सडक वा अस्पताल आसपास जथाभावी प्रयोग गरिएका मास्क फ्याँकिएका भेटिन्छन् ।

कोरोना भाइरसको सङ्क्रमित बिरामीले प्रयोग गरेको मास्क, ओढ्ने ओछ्याउने र प्रयोग गर्ने अन्य वस्तुबाट सर्ने जोखिम उत्तिकै रहन्छ । सङ्क्रमणको जोखिमसँगै वातावरण पनि दूषित बनाइरहेको वातावरण विभागका वातावरणविद् भूपेन्द्र शर्मा बताउँछन् । सङ्क्रमण दर काठमाडौँ उपत्यका लगायत देशका विभिन्न क्षेत्रमा व्यापक हुँदै गइरहेको छ । स्थानीय, प्रदेश, सङ्घीय तथा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको सङ्क्रमणको जोखिम बढे अनुसार आफ्ना क्षेत्रमा निषेधाज्ञाको आदेश दिएको छ ।अस्पताल आउजाउमा रोक भने लगाइएको छैन ।त्यस्तै अत्यावश्यक खाद्यान्न, तरकारी, पानी लगायतका पसल पनि निश्चित समय खोलिने गरेकाछन् । तर मानिसले आफू घरभित्रै बसे पनि आफ्नो वरपर प्रयोग गरिएका वस्तु जथाभावी फाल्ने क्रम नरोकिएको वातावरणविद् शर्मा थप्छन।सबैभन्दा बढी जोखिम सङ्क्रमित र स्वास्थ्यकर्मीले प्रयोग गर्ने मास्कले बढाइरहेको उनी बताउँछन् । फोहोरको थुप्रोमा, ढल तथा नदीमा र सडक छेउछाउमा फालिने मास्कमा भाइरस रहेको खण्डमा त्यसलाई छुने व्यक्तिलाई पनि सङ्क्रमण हुनसक्ने खतरा मानिसले नबुझेको उनी सुनाउँछन् । त्यस्तै यतिबेला अस्पतालजन्य फोहोर व्यवस्थापन पनि उही परम्परागत ढङ्गमा नै विसर्जन हुनु सङ्क्रमण फैलाउने अर्को चुनौती बनेको दाबी उनको छ । यसले हरेक दिन घर, टोलसँगै अस्पतालबाट फोहोर सङ्कलन गर्ने व्यक्ति सबैभन्दा उच्च जोखिममा परेका छन् । अस्पतालबाट ठोससँगै तरल फोहोरबाट पनि कोरोना भाइरस बाहिर समाजको सम्पर्कमा पुगेको वातावरणविद् शर्माको अनुमान रहेको छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रा.डा. जागेश्वर गौतमले पनि फोहोर तथा सङ्क्रमणयुक्त मास्कबाट कोरोना भाइरस सर्न सक्ने जोखिम रहेको स्वीकार गर्छन् तर मास्क मुखबाट हटेको आठ घण्टामा भाइरस मरिसक्ने दाबी उनको दाबी छ । यो बीचमा कसैको सम्पर्कमा सङ्क्रमितले प्रयोग गरेको मास्क आउन नदिने उपाय अपनाउनुपर्नेमा उनी जोड दिन्छन्।
उनका अनुसार बिरामीले प्रयोग गरेको ओढ्ने, ओछ्याउने तथा प्रयोग गरेका सामग्रीमा पनि लामो समय भाइरस रहँदैन तर बिरामीको सम्पर्कमा रहनेले सावधानी अपनाएर मात्र त्यस्ता सामान छुनुपर्ने उनको सुझाव छ ।अस्पतालजन्य फोहोरबाट कोरोना सङ्क्रमण मात्र होइन हेपाटाइटिस ‘बी’ लगायतका अन्य विभिन्न रोग सहजै मानिसमा सर्न सक्छन् । त्यसकारण अस्पतालजन्य फोहोर व्यवस्थापनमा यतिबेला विशेष ख्याल गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् ।
कोरोना भाइरस एक जीवित जीव हो । त्यसैले यो भाइरस जीवित जीवमा नै रहन मन पराउँछ । अझ विश्वव्यापी अध्ययनले मानिसबाट मानिसमा मात्र सर्ने भन्ने पत्ता लगाएकाले पनि सङ्क्रमित मानिस र उसले प्रयोग गरेका सामग्रीबाट टाढै रहनुपर्ने हुन्छ ।दैनिक फोहोर उठाउने र ढलमा काम गर्ने कामदारले सुरक्षित हुने लामो बुट, बलियो ठूलो पञ्जा, राम्रो मास्क र सेनिटाइजरको प्रयोग गर्नुपर्नेमा उनीले जोड दिन्छन्।सङ्क्रमित व्यक्तिले प्रयोग गरेका सामग्री जथाभावी फाल्नुभन्दा पनि निसङ्क्रमण गरेर मात्र फाल्ने वा प्रयोग गर्नुपर्छ । सावधानी साथ घाममा सुकाउने गर्दा पनि भाइरस मरेर जाने भएकाले ओसमा नराखी घामको प्रयोग गर्न सकिने प्रवक्ता डा.गौतम बताउँछन्।