देशभर बढ्यो गर्मी, यसरी अपनाऔँ स्वास्थ्य सावधानी

सहयात्रा टिभी

काठमाडौं । बैशाख १०, देशमा गर्मीको मौसम सुरु भएको छ। जल तथा मौसम विज्ञान विभागका अनुसार आगामी तीन दिन देशका अधिकांश भू–भागमा तापक्रम बढ्ने र मौसम सामान्यतया सफा रहने अनुमान गरिएको छ। तराई क्षेत्रमा तातो हावा (लू) चल्ने सम्भावना रहेकोले विशेष सावधानी अपनाउन विभागले अनुरोध गरेको छ।

म‌ंगलबार लुम्बिनी, सुदूरपश्चिम प्रदेशका तराईका एक–दुई वटा मौसम मापन केन्द्रमा अधिकतम तापक्रम ४० डिग्री सेल्सियसभन्दा बढी रेकर्ड भएको थियो ।

यसैगरी मधेश प्रदेशका पश्चिमी भूभाग, बागमती, गण्डकी, लुम्बिनी र सुदूरपश्चिम प्रदेशका तराईका भूभागहरुमा अधिकतम तापक्रम ३८ डिग्री सेल्सियस आसपास रेकर्ड भएको थियो ।

बुधबार देशभर अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम बढिरहेको अवस्था छ। साथै कोशी प्रदेशको पहाडी भू-भागमा मौसम मूख्यतया सफा देखि आंशिक बदली रही बाँकी भू-भागमा मौसम मूख्यतया सफा रहेको छ।

बिहीबार देशका पहाडी भू–भागमा आंशिक बदली रहन सक्छ भने तराईमा मौसम सफा रहनेछ। तराईमा अधिकतम तापक्रम ३५–४० डिग्री सेल्सियससम्म पुग्ने सम्भावना छ। कोशी र गण्डकी प्रदेशका पहाडी क्षेत्रमा एक–दुई स्थानमा मेघगर्जनसहित हल्का वर्षा हुन सक्छ।

शुक्रबार मौसम सामान्यतया सफा रहनेछ। तराईमा तातो हावाको प्रभाव कायम रहनेछ। पहाडी भू–भागमा आंशिक बदलीसहित हल्का वर्षाको सम्भावना छ।

शनिबार तराईमा गर्मी थप बढ्नेछ। पहाडी र हिमाली भेगमा मौसम आंशिक बदली रहन सक्छ। कोशी, बागमती र गण्डकी प्रदेशका एक–दुई स्थानमा हल्का वर्षा हुन सक्ने अनुमान छ।

गर्मीका कारण स्वास्थ्यमा देखिने समस्याहरू

चिकित्सकहरूका अनुसार गर्मीको मौसममा तापक्रम वृद्धि र तातो हावाका कारण विभिन्न स्वास्थ्य समस्याहरू देखा पर्न सक्छन्। वीर अस्पतालका वरिष्ठ फिजिसियन डा. रमेश शर्मा भन्छन्, “गर्मीले डिहाइड्रेसन, हिट स्ट्रोक, छालाको एलर्जी र पेटसम्बन्धी समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। विशेषगरी बालबालिका, वृद्धवृद्धा र दीर्घरोगीहरू बढी जोखिममा हुन्छन्।”

प्रमुख स्वास्थ्य समस्याहरू:

डिहाइड्रेसन: शरीरमा पानीको कमी हुँदा थकान, टाउको दुख्ने र चक्कर लाग्ने समस्या देखिन्छ।

हिट स्ट्रोक: अत्यधिक गर्मीले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्ने क्षमता कमजोर हुँदा बेहोस हुने, उच्च ज्वरो आउने र मिर्गौलामा असर पर्न सक्छ।

छालाको समस्या: घमौरा, एलर्जी र सनबर्न जस्ता समस्याहरू बढ्छन्।

पेटसम्बन्धी रोग: दूषित पानी र खानपानका कारण झाडापखाला र टाइफाइडको जोखिम बढ्छ।

चिकित्सकको सल्लाह र सावधानीका उपायहरू

डा. शर्माले गर्मीबाट बच्न निम्न उपायहरू सुझाएका छन्:

पर्याप्त पानी पिउने: दिनमा कम्तीमा ३–४ लिटर पानी पिउनुहोस्। नरिवल पानी, ग्लुकोज वा जीवनजल पिउन सकिन्छ।

हल्का खानपान: सजिलै पच्ने खाना खाने र तारेको, मसालेदार खानाबाट टाढा रहने।

उपयुक्त लुगा: हल्का रंगको सूती लुगा लगाउने, टोपी वा छाता प्रयोग गर्ने।

घामबाट बच्ने: बिहान ११ देखि दिउँसो ३ बजेसम्मको चर्को घाममा नहिँड्ने।

स्वच्छता: सफा पानी पिउने, हात धोएर खाना खाने र बासी खाना नखाने।

तुरुन्त चिकित्सकको परामर्श: चक्कर लाग्ने, वाकवाकी हुने वा ज्वरो आएमा तुरुन्त नजिकको स्वास्थ्य केन्द्रमा सम्पर्क गर्ने।

सरकार र समुदायको भूमिका

राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरण (NDRRMA) ले गर्मीबाट बच्न सचेतनामूलक सन्देश जारी गरेको छ। “गर्मीबाट जोगिन घरबाहिर निस्कँदा पानीको बोतल बोक्ने, छायामा बस्ने र स्वास्थ्यमा कुनै समस्या देखिए तुरुन्त चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्,” NDRRMA को आधिकारिक सन्देशमा भनिएको छ।

स्थानीय सरकारहरूले तराईका क्षेत्रमा निःशुल्क पानी वितरण र सार्वजनिक स्थानमा छहारीको व्यवस्था गर्न थालेका छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयले पनि गर्मीजन्य रोगहरूको निगरानी र उपचारका लागि अस्पतालहरूलाई तयारी अवस्थामा राख्न निर्देशन दिएको छ।

गर्मीको मौसममा मौसमको जानकारी लिँदै स्वास्थ्य सावधानी अपनाउनु अत्यन्त जरुरी छ। चिकित्सकको सल्लाह र सरकारी निर्देशन पालना गर्दै आफू र परिवारलाई सुरक्षित राख्न सबैले सचेत रहनुपर्छ। गर्मीको यो समयमा स्वस्थ रहन र रमाइलो गर्न सही उपायहरू अवलम्बन गरौं।