शान्ति वार्ताका लागि जेलेन्स्कीको सर्त: सार्वभौमसत्ता र सुरक्षाको ग्यारेन्टी प्रमुख

सहयात्रा टिभी

काठमाडौं । मंसिर १६, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले रुससँगको युद्ध अन्त्यका लागि हुने शान्ति वार्तामा युक्रेनको सार्वभौमसत्ता र बलियो सुरक्षा ग्यारेन्टी आफ्नो प्रमुख प्राथमिकता रहेको बताएका छन्।

फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनसँग पेरिसमा भएको भेटपछि जेलेन्स्कीले “क्षेत्रीय मुद्दा सबैभन्दा कठिन विषय” भएको स्वीकार गरे। रुसले युक्रेनले नियन्त्रणमा राखेका पूर्वी डोनबास क्षेत्रका भूभागहरू छाड्नुपर्ने माग जारी राखेको छ, जसलाई किभले कहिल्यै स्वीकार नगर्ने अडान दोहोर्‍याएको छ। म्याक्रोनसँगको भेटमा जेलेन्स्कीले बेलायत, जर्मनी, पोल्याण्ड र इटालीका नेताहरूसँग पनि संयुक्त छलफल गरेका थिए।

अमेरिका-युक्रेन वार्ता र परिमार्जित शान्ति योजना
यसैबीच, फ्लोरिडामा युक्रेनी र अमेरिकी वार्ताकारहरूबीच दुई दिनसम्म चलेको बैठक सम्पन्न भएको छ। यसअघि रुसको पक्षमा देखिएको शान्ति योजनालाई परिमार्जन गर्न यो वार्ता केन्द्रित थियो। ह्वाइट हाउसकी प्रेस सेक्रेटरी क्यारोलिन लेभिटले युद्ध अन्त्यका लागि सम्झौता हुनेमा प्रशासन “धेरै आशावादी” रहेको बताइन्।

यद्यपि, जेलेन्स्कीले सामाजिक सञ्जाल ‘एक्स’ मा प्रतिक्रिया दिँदै वार्ता “धेरै रचनात्मक” भए पनि “केही कठिन मुद्दाहरू समाधान हुन बाँकी रहेको” उल्लेख गरेका छन्।

अमेरिकी दूत रुस जाँदै
युक्रेनी प्रतिनिधिमण्डलसँगको वार्तामा सहभागी अमेरिकी विशेष दूत स्टिभ विटकफ अब रुस प्रस्थान गरेका छन्। उनले मंगलबार रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग भेट गर्नेछन्। उक्त भेटमा राष्ट्रपति ट्रम्पका ज्वाइँ तथा सल्लाहकार जेरेड कुश्नर पनि सहभागी हुनेछन्। विटकफले जेलेन्स्की, म्याक्रोन, युक्रेनी प्रमुख वार्ताकार रुस्तम उमरोभ र बेलायती प्रधानमन्त्री कियर स्टार्मरसँग कुराकानी गरिसकेका छन् र अब वार्ताको नतिजा पुटिनलाई जानकारी गराउने अपेक्षा गरिएको छ।

युरोपेली चिन्ता र म्याक्रोनको भनाइ
गत साता पुटिनले अमेरिकी मस्यौदा शान्ति योजना भविष्यको सम्झौताको “आधार” बन्न सक्ने बताएका थिए। नोभेम्बरमा बाहिरिएको सुरुवाती मस्यौदाले युक्रेन र युरोपमा हलचल मच्चाएको थियो। उक्त मस्यौदा रुसको मागप्रति झुकेको, युरोपेली संस्थाहरूमा रोक्का गरिएको रुसी सम्पत्तिको लगानी र युक्रेनको युरोपेली बजारमा पहुँचको सर्त तोकेको थियो।

यस विषयमा फ्रान्सेली राष्ट्रपति म्याक्रोनले हाल कुनै “अन्तिम शान्ति योजना नभएको” स्पष्ट पारेका छन्। उनले क्षेत्रीय प्रश्न “राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले मात्र टुंगो लगाउन सक्ने” र सुरक्षा ग्यारेन्टी, रोक्का सम्पत्ति तथा युरोपेली संघमा प्रवेश जस्ता विषयमा युरोपेली राष्ट्रहरूको सहभागिता अनिवार्य हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन्।

म्याक्रोनले ट्रम्प प्रशासनको प्रयासको प्रशंसा गर्दै भने, “अब हामी रुसी जवाफको पर्खाइमा छौँ: के उनीहरू लडाइँ रोक्न र शान्ति कायम गर्न तयार छन्? रुसले तीन-चार पटक ‘नाई’ भनिसकेको छ, त्यसैले उनीहरू हतारमा देखिँदैनन्।”

सुरक्षा ग्यारेन्टी र नेटो सदस्यताको विवाद
क्षेत्रीय विषय बाहेक किभका लागि सुरक्षा ग्यारेन्टीको मुद्दा पनि पेचिलो बनेको छ। युक्रेन र उसका युरोपेली साझेदारहरू भविष्यमा पुनः आक्रमण हुन नदिन युक्रेनलाई ‘नेटो’ (NATO) सदस्यता जस्ता सुरक्षा ग्यारेन्टी दिन चाहन्छन्। तर, रुस यसको कडा विरोध गर्छ भने डोनल्ड ट्रम्पले पनि युक्रेनलाई सैनिक गठबन्धनमा सामेल गराउन अस्वीकार गरेका छन्।

वार्ताको प्रयास भइरहँदा सन् २०१४ मा क्रिमियाको अवैध गाभ्ने कार्य र २०२२ को पूर्ण आक्रमणबाट सुरु भएको युद्ध भने जारी नै छ।

-बीबीसीबाट